Het Klavertje Vier van Vitaliteit - zuurstof, waterstof, licht & microcirculatie in balans
Introductie
Deze pagina maakt deel uit van de bredere wetenschappelijke onderbouwing van EWOT (Exercise With Oxygen Therapy).
EWOT combineert rustige lichaamsbeweging met een verhoogde zuurstofbeschikbaarheid en wordt onderzocht binnen het kader van mitochondriale geneeskunde en fysiologische adaptatie.
Recente publicaties, waaronder studies van Bartolčičová et al. opgenomen in Translational Mitochondrial Medicine (Springer, 2024), laten zien dat een reeks EWOT-sessies gepaard kan gaan met veranderingen in oxidatieve stress en het endogene antioxidantensysteem. Deze bevindingen sluiten aan bij het mechanisme waarbij zuurstofrijke beweging ontstekingsprocessen kan helpen reguleren.
Op deze pagina gaan we dieper in op hoe lichaamsbeweging in combinatie met aanvullende zuurstof invloed kan hebben op ontstekingsreacties en herstelprocessen in het lichaam.
👉 Voor een overzicht van de wetenschappelijke achtergrond en onderzoekscontext van EWOT, bekijk de pagina EWOT & wetenschap.
1. EWOT binnen de wetenschappelijke context
2. Ontsteking, veroudering en zuurstofbeschikbaarheid
Veroudering en afnemende zuurstoftoevoer naar weefsels
Veroudering gaat gepaard met een geleidelijke afname van de zuurstoftoevoer naar lichaamsweefsels. Deze afname hangt samen met veranderingen in de microcirculatie en een verminderde vascularisatie, waardoor de diffusie van zuurstof op capillair niveau minder efficiënt verloopt.
Onderzoek laat zien dat bij het ouder worden de partiële zuurstofdruk (pO₂) in weefsels daalt, wat kan leiden tot een toestand van relatieve hypoxie. Tegelijkertijd wordt een toename waargenomen van reactieve zuurstofsoorten (ROS), onder andere in viscerale vetdepots. Deze combinatie van verminderde zuurstofbeschikbaarheid en verhoogde oxidatieve belasting vormt een belangrijke achtergrond voor het ontstaan en in stand houden van ontstekingsprocessen.
Wetenschappelijke literatuur beschrijft hypoxie en ontsteking als nauw met elkaar verweven processen.
Een langdurige verstoring van zuurstofbeschikbaarheid kan de mitochondriale functie beïnvloeden en bijdragen aan een disbalans tussen oxidatieve belasting en antioxidatieve bescherming. Dit mechanisme speelt een rol bij veroudering en bij chronische aandoeningen waarin ontsteking en verminderde doorbloeding samen voorkomen.
Bronnen (achtergrond):
PMC4543034 · PMC3275102
Onderzoek naar de voordelen van EWOT
EWOT (Exercise With Oxygen Therapy) combineert rustige aërobe lichaamsbeweging met een verhoogde zuurstofbeschikbaarheid. Hierdoor worden de bekende voordelen van aërobe training aangevuld met de fysiologische effecten van verbeterde oxygenatie, zonder de complexiteit of belasting van drukgebaseerde methoden zoals hyperbare zuurstoftherapie.
Uit onderzoek blijkt dat EWOT kan bijdragen aan:
-
verbetering van de cardiovasculaire efficiëntie
-
toename van uithoudingsvermogen en fysieke belastbaarheid
-
versterking van spierkracht en aerobe capaciteit
Omdat beweging en zuurstof gelijktijdig worden toegepast, ontstaat een situatie waarin zuurstof tijdens inspanning niet langer de beperkende factor vormt. Dit maakt het mogelijk om de training efficiënter te benutten, terwijl het lichaam binnen zijn natuurlijke regulatiemechanismen blijft functioneren.
In tegenstelling tot methoden waarbij zuurstof los van beweging wordt toegediend, sluit EWOT aan bij normale fysiologische processen. De combinatie van beweging en verhoogde zuurstofbeschikbaarheid stimuleert circulatie, ondersteunt de energiehuishouding en vormt daarmee een logisch vertrekpunt voor verder onderzoek naar herstel, ontstekingsprocessen en belastbaarheid.
3. Oxidatieve stress, hypoxie en ontsteking
Oxidatieve stress en ontsteking zijn nauw met elkaar verbonden. Wanneer weefsels langdurig minder zuurstof ontvangen (hypoxie), kan dit leiden tot een toename van reactieve zuurstofsoorten (ROS) en het activeren van ontstekingsroutes. Bij overmaat dragen deze processen bij aan weefselschade en een verstoorde cellulaire balans.
Onderzoek laat zien dat hypoxie ontstekingsreacties kan versterken. Bij blootstelling aan lage zuurstofcondities, zoals bij hoogteziekte, worden verhoogde niveaus van pro-inflammatoire cytokines waargenomen en kan de vaatwandpermeabiliteit toenemen. Deze mechanismen illustreren hoe zuurstoftekort direct kan bijdragen aan inflammatoire processen.
De literatuur beschrijft hypoxie en ontsteking daarom als wederzijds versterkende processen. Ontsteking kan de zuurstofvoorziening van weefsels verder beperken, terwijl verminderde zuurstofbeschikbaarheid op zijn beurt ontstekingsroutes activeert. Zo kan een vicieuze cirkel ontstaan die herstelprocessen belemmert.
Deze samenhang vormt een belangrijk uitgangspunt voor interventies die zich richten op het verbeteren van zuurstofbeschikbaarheid en circulatie, met als doel het ondersteunen van fysiologische balans tijdens belasting en herstel.
Bronnen (achtergrond):
PMC3930928 · PNAS 110(46):18351
Wanneer lichaamsbeweging wordt ingezet om ontstekingsprocessen te beïnvloeden, speelt zuurstofbeschikbaarheid een cruciale rol. In de volgende sectie wordt besproken wat er verandert wanneer beweging wordt gecombineerd met aanvullende zuurstof, zoals bij EWOT.
4. Wat verandert wanneer beweging wordt gecombineerd met extra zuurstof (EWOT)?
Lichaamsbeweging stimuleert de doorbloeding en verhoogt de zuurstofvraag van weefsels. In situaties waarin zuurstofbeschikbaarheid een beperkende factor is, kan dit de effectiviteit van beweging begrenzen. Door tijdens beweging aanvullende zuurstof toe te dienen, zoals bij EWOT (Exercise With Oxygen Therapy), verandert deze fysiologische context.
Klinisch onderzoek laat zien dat EWOT kan leiden tot een verhoging van de arteriële zuurstofdruk in rust. In een studie bij 46 patiënten werd bij ongeveer twee derde van de deelnemers een toename van deze rustwaarden waargenomen. Opvallend is dat dit effect meer dan drie maanden na afloop van de EWOT-interventie aanhield, wat wijst op duurzame fysiologische aanpassingen.
Daarnaast toonde een dubbelblind onderzoek bij 20 gezonde mannelijke vrijwilligers aan dat twee EWOT-sessies van 15 minuten leidden tot een verbetering van ongeveer 17% in de energetische of oxygenatiestatus van de deelnemers, gemeten twee weken na afronding van de sessies. Deze bevinding suggereert dat zelfs een beperkte reeks EWOT-sessies meetbare veranderingen in zuurstofbenutting kan teweegbrengen.
Verschillende onderzoeken beschrijven bovendien dat de gunstige effecten van EWOT weken tot maanden, en in sommige gevallen zelfs langer, kunnen aanhouden. Dit wijst erop dat de combinatie van beweging en verhoogde zuurstofbeschikbaarheid niet alleen een acuut effect heeft, maar ook kan bijdragen aan langdurige aanpassing van het zuurstoftransport en de benutting ervan in het lichaam.
Bronnen (achtergrond):
PubMed 7222733 · PubMed 6711017 · PubMed 6475110
De beschreven veranderingen in zuurstofbeschikbaarheid en -benutting vormen een belangrijke basis voor het begrijpen van hoe EWOT kan bijdragen aan het reguleren van ontstekingsreacties en het ondersteunen van herstelprocessen.
5. EWOT, oxidatieve stress en herstelprocessen
Wanneer zuurstofbeschikbaarheid en doorbloeding verbeteren tijdens beweging, heeft dit niet alleen invloed op het uithoudingsvermogen, maar ook op processen die samenhangen met oxidatieve stress en herstel. Oxidatieve stress speelt een centrale rol bij ontsteking, verminderde belastbaarheid en vertraagd herstel, zowel bij intensieve inspanning als bij chronische of post-acute klachten.
Recente studies van Bartolčičová et al., opgenomen in Translational Mitochondrial Medicine (Springer, 2024), laten zien dat een reeks van tien EWOT-sessies gepaard kan gaan met meetbare veranderingen in het endogene antioxidantensysteem. In deze onderzoeken werd een toename van α-tocopherol (vitamine E) en CoQ10-TOTAL waargenomen, terwijl tegelijkertijd een daling van TBARS, een marker voor oxidatieve stress, werd gemeten.
Deze effecten werden vastgesteld bij zowel intensief trainende atleten als bij mensen na herstel van COVID-19, twee populaties met een zeer verschillende uitgangssituatie. Dit wijst erop dat zuurstofrijke beweging, zoals toegepast bij EWOT, het vermogen van het lichaam kan ondersteunen om beter om te gaan met oxidatieve belasting, ongeacht of de belasting voortkomt uit sportieve inspanning of uit een verstoord herstelproces.
De waargenomen veranderingen passen binnen het bredere concept van fysiologische adaptatie, waarbij een gecontroleerde prikkel leidt tot een versterking van beschermende mechanismen. In dit kader wordt EWOT niet gezien als een methode om oxidatieve stress volledig te elimineren, maar als een benadering die kan bijdragen aan een gunstiger interne balans tussen oxidatieve belasting en antioxidatieve bescherming.
Deze inzichten vormen een belangrijke schakel tussen de eerder beschreven mechanismen van hypoxie en ontsteking, en de praktische observaties van verbeterd herstelvermogen en bewegingscomfort bij toepassing van EWOT.
De invloed van EWOT op herstelprocessen krijgt bijzondere betekenis bij mensen met langdurige of post-acute klachten, zoals bij Long COVID. In de volgende sectie wordt ingegaan op onderzoeksbevindingen binnen deze context.
6. EWOT bij Long COVID en langdurig herstel
Bij langdurige of post-acute klachten, zoals bij Long COVID, spelen verminderde belastbaarheid, persisterende vermoeidheid, kortademigheid en cognitieve klachten vaak een centrale rol. In deze context worden ontsteking, verstoorde zuurstofbenutting en verminderde inspanningstolerantie regelmatig beschreven als onderliggende factoren.
Onderzoek bij mensen met Long COVID laat zien dat een revalidatieprogramma waarin beweging wordt gecombineerd met aanvullende zuurstof kan samengaan met verbeteringen in functionele uitkomsten. In een studie waarin dertig personen met Long COVID een zes weken durend, tweemaal begeleid programma volgden, werden verbeteringen waargenomen in inspanningsvermogen, ademhalingssymptomen, vermoeidheid en cognitief functioneren. Het uithoudingsvermogen nam substantieel toe, terwijl scores voor vermoeidheid en cognitie verbeterden richting normaalwaarden.
Andere studies tonen aan dat een aanzienlijk deel van de herstelde COVID-19-patiënten tijdens inspanning een daling van de zuurstofsaturatie vertoont, bijvoorbeeld tijdens een zes-minuten-wandeltest. In dit kader werd bij een groot deel van de deelnemers die EWOT toepasten een verbetering gezien in inspanningsvermogen, zuurstofverzadiging en ervaren kortademigheid, evenals een afname van beenvermoeidheid.
Daarnaast is beschreven dat bij mensen met Long COVID cognitieve klachten, zoals ‘brain fog’, samen kunnen gaan met tekenen van verhoogde ontstekingsactiviteit. Deze observaties onderstrepen het belang van benaderingen die zich niet uitsluitend richten op symptomen, maar ook op onderliggende fysiologische processen zoals zuurstoftransport, doorbloeding en herstelcapaciteit.
Binnen deze context wordt EWOT onderzocht als een manier om beweging beter verdraagbaar te maken en de fysiologische omstandigheden tijdens inspanning te ondersteunen. De combinatie van beweging en verhoogde zuurstofbeschikbaarheid sluit aan bij de behoefte aan gecontroleerde, opbouwende belasting bij mensen met langdurige herstelklachten.
Bronnen (achtergrond):
SAGE Journals 14799731211015691 · Wiley Respiratory Medicine 14176 · ScienceDirect S2531043721001173 · Wiley ACN3 51498 · WVXU Health 2021
Naast herstel na virale infecties is ook de relatie tussen hypoxie, ontsteking en het immuunsysteem uitgebreid onderzocht in andere ziektecontexten. In de volgende sectie wordt ingegaan op onderzoek naar zuurstofbeschikbaarheid, ontsteking en immuunrespons.
7. Hypoxie, ontsteking en het immuunsysteem
De relatie tussen zuurstofbeschikbaarheid, ontsteking en het immuunsysteem is al decennialang onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is dat hypoxie – een toestand van onvoldoende zuurstof op weefselniveau – niet alleen metabole processen beïnvloedt, maar ook immuun- en ontstekingsroutes kan activeren.
Klassiek onderzoek, waaronder het werk van Otto Warburg, liet zien dat langdurige blootstelling van cellen aan hypoxische omstandigheden diepgaande effecten kan hebben op het cellulaire metabolisme. In vervolgonderzoek is beschreven dat hypoxie kan bijdragen aan een micro-omgeving waarin ontsteking en ontregeling van normale cellulaire functies elkaar versterken.
Bij tumorweefsel is aangetoond dat een lage zuurstofspanning kan samengaan met versnelde celproliferatie en een toename van inflammatoire signalering. Studies laten zien dat tumoren met een hogere zuurstofstatus vaak een gunstiger prognostisch profiel vertonen dan tumoren met een uitgesproken hypoxische omgeving. Deze observaties onderstrepen het belang van zuurstofbeschikbaarheid voor de interactie tussen weefselomgeving, ontsteking en immuunrespons.
Daarnaast tonen onderzoeken aan dat hypoxie en ontsteking ook buiten oncologische context nauw met elkaar verweven zijn. Bij situaties van acute of chronische zuurstoftekorten, zoals bij hoogteziekte, worden verhoogde niveaus van pro-inflammatoire cytokines waargenomen en kan vasculaire lekkage optreden. Dit bevestigt dat hypoxie ontstekingsprocessen kan initiëren en versterken, met gevolgen voor weefselfunctie en herstel.
Binnen dit bredere kader wordt onderzocht hoe interventies die zuurstofbeschikbaarheid en circulatie ondersteunen, de fysiologische omgeving kunnen beïnvloeden waarin het immuunsysteem opereert. Hierbij gaat het niet om het behandelen of genezen van ziekten, maar om het begrijpen van de rol die zuurstof speelt in de balans tussen ontsteking, immuunactiviteit en weefselherstel.
Bronnen (achtergrond):
PubMed 17656037 · PMC3493170 · AACR Cancer Research 56(5):941 · PMC3930928 · PNAS 110(46):18351
Naast herstel en immuunprocessen is ook uitgebreid onderzocht hoe zuurstofrijke beweging de fysieke en cognitieve prestaties kan beïnvloeden. In de volgende sectie wordt ingegaan op onderzoeksbevindingen bij atletische prestaties.
8. EWOT en atletische prestaties
Naast toepassingen in herstel en gezondheid is EWOT uitgebreid onderzocht binnen de context van sport en fysieke prestaties. In deze onderzoeken wordt EWOT beschouwd als een manier om de fysiologische respons op inspanning te beïnvloeden door zuurstofbeschikbaarheid tijdens belasting te verhogen.
Verschillende studies laten zien dat zuurstofrijke beweging kan samengaan met verbeteringen in meerdere prestatieparameters. Bij toepassing van EWOT zijn onder andere de volgende effecten beschreven:
-
Toename van uithoudingsvermogen (circa 32–67%)
-
Verbetering van het geleverde vermogen (ongeveer 8–14%)
-
Stijging van de VO₂max (circa 4–12%)
-
Vermindering van melkzuurproductie (ongeveer 34–60%)
-
Toegenomen vetverbranding als energiebron
-
Verbeterde mitochondriale capaciteit
-
Snellere reactietijd (circa 12–18%)
-
Verbetering van het kortetermijngeheugen (ongeveer 19–23%)
-
Verkorting van hersteltijd na inspanning (circa 27%)
Deze bevindingen suggereren dat het combineren van beweging met verhoogde zuurstofbeschikbaarheid niet alleen invloed heeft op fysieke parameters, maar ook op neuromusculaire en cognitieve aspecten van prestatie. De verbeteringen worden doorgaans verklaard vanuit een efficiënter zuurstoftransport, een betere benutting van energie in de mitochondriën en een verminderde metabole belasting tijdens inspanning.
Binnen deze context wordt EWOT niet gezien als vervanging van training, maar als een manier om trainingsprikkels fysiologisch anders te laten verlopen. Door zuurstof tijdens inspanning minder beperkend te maken, kan de belasting beter worden verdragen en kan herstel tussen inspanningen worden ondersteund.
Bronnen (achtergrond):
PubMed 10066722 · PubMed 8252958 · PubMed 1396641 · PubMed 11581334 · PubMed 16403777 · PubMed 895429 · PubMed 6752626 · PubMed 10409591 · PubMed 21120743
De hierboven beschreven prestatie-effecten bouwen voort op inzichten uit decennialang onderzoek naar zuurstof-meerstapstherapie. In de volgende sectie wordt ingegaan op de historische onderzoeksbasis van EWOT, waaronder het werk van Dr. von Ardenne.
9. Historisch onderzoek: zuurstof meerstapstherapie (Von Ardenne)
De wetenschappelijke basis van EWOT is mede geworteld in het werk van Dr. Manfred von Ardenne, die in de tweede helft van de twintigste eeuw uitgebreid onderzoek deed naar wat hij noemde zuurstof-meerstapstherapie. In deze benadering werd zuurstof gecombineerd met gecontroleerde fysieke belasting om het zuurstoftransport, de microcirculatie en de cellulaire energievoorziening te beïnvloeden.
Von Ardenne en collega’s onderzochten onder meer hoe zuurstoftransport naar lichaamsweefsels verandert met de leeftijd en hoe deze processen door gerichte interventies kunnen worden ondersteund. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat veroudering gepaard gaat met een afname van de efficiëntie van het zuurstoftransport, en dat combinatie-interventies gericht op beweging en zuurstof deze afname deels kunnen compenseren.
Daarnaast werden effecten beschreven op cognitieve functies, waaronder informatieverwerking, kortetermijngeheugen en mentale prestaties. Met behulp van computerondersteunde metingen werd aangetoond dat zuurstof-meerstapstherapie samen kon gaan met verbeteringen in verschillende parameters van hersenprestatie.
Ook de rol van microcirculatie kreeg in dit onderzoek veel aandacht. Studies naar capillaire mechanismen en endotheelwerking lieten zien dat zuurstof-meerstapstherapie invloed kan hebben op de doorbloeding op microvasculair niveau, wat van belang is voor het zuurstoftransport naar weefsels.
Verder werd zuurstof-meerstapstherapie onderzocht binnen uiteenlopende klinische contexten, waaronder plotseling gehoorverlies en cardiovasculaire belasting. Deze vroege studies legden de basis voor het latere begrip dat zuurstof, wanneer het wordt gecombineerd met beweging, andere fysiologische effecten kan hebben dan zuurstoftoediening in rust.
Het werk van Von Ardenne vormt daarmee een historisch fundament voor hedendaags onderzoek naar EWOT. Hoewel methodologie en onderzoeksstandaarden in de loop der tijd zijn geëvolueerd, sluiten veel van de oorspronkelijke observaties aan bij moderne inzichten in microcirculatie, mitochondriale functie en fysiologische adaptatie.
Bronnen (achtergrond):
PubMed 2711706 · PubMed 6475110 · PubMed 3705655 · PubMed 1930489 · PubMed 16015135
De historische en hedendaagse onderzoeksbevindingen samen bieden een kader om EWOT te plaatsen binnen een breder perspectief van zuurstof, beweging en fysiologische ondersteuning. In de afsluitende sectie wordt dit samengevat.
10. Samenvattend perspectief
De onderzoeken die op deze pagina zijn beschreven laten zien dat zuurstofbeschikbaarheid, beweging en ontstekingsprocessen nauw met elkaar verweven zijn. Hypoxie, oxidatieve stress en verminderde doorbloeding kunnen bijdragen aan een fysiologische omgeving waarin herstel en belastbaarheid onder druk komen te staan, zowel bij veroudering als bij langdurige of intensieve belasting.
Binnen dit kader wordt EWOT (Exercise With Oxygen Therapy) onderzocht als een benadering waarbij beweging wordt gecombineerd met verhoogde zuurstofbeschikbaarheid. De beschreven studies laten zien dat deze combinatie kan samengaan met veranderingen in zuurstoftransport, oxidatieve stress, antioxidatieve bescherming en functionele uitkomsten zoals uithoudingsvermogen en herstelvermogen. Deze effecten zijn waargenomen in uiteenlopende contexten, waaronder sport, langdurig herstel en veroudering.
Belangrijk is dat EWOT in de wetenschappelijke literatuur niet wordt gepositioneerd als een behandeling of genezing van specifieke aandoeningen, maar als een manier om fysiologische processen tijdens beweging te ondersteunen. De combinatie van beweging en zuurstof sluit aan bij natuurlijke adaptatiemechanismen van het lichaam, waarbij gecontroleerde belasting kan bijdragen aan het versterken van herstelcapaciteit en functionele balans.
De historische inzichten uit de zuurstof-meerstapstherapie van Von Ardenne en de meer recente onderzoeken binnen de mitochondriale geneeskunde vormen samen een continuüm waarin EWOT geplaatst kan worden. Deze wetenschappelijke context helpt om observaties uit de praktijk te begrijpen en om EWOT te positioneren als een ondersteunende benadering binnen een bredere leefstijl- en herstelstrategie.
👉 Voor een overzicht van de onderliggende onderzoeken en de bredere wetenschappelijke achtergrond van EWOT, bekijk de pagina EWOT & wetenschap.